سوره بقره (آیات ٢٢١ الی ٢٤٠)

٢٢١) با زنان مشرک ازدواج مکنید مگر آنکه ایمان آرند و همانا کنیزکی با ایمان بهتر از زن آزاد مشرک است هرچند از حُسن و جمال او به شگفت آئید؛ و زن به مشرکان مدهید مگر آنکه ایمان آرند و همانا بنده ی مؤمن بسی بهتر از آزاد مشرک است هرچند از مال و جمالش به شگفت آئید؛ مشرکان شما را از راه جهل و ضلالت به آتش دوزخ خوانند و خدا از راه لطف و مرحمت به بهشت و مغفرت دعوت کند و خداوند برای مردم آیات خویش بیان فرماید که هشیار و متذکّر گردند.

٢٢٢) و سؤال کنند تو را از عادت شدن زنان، بگو آن رنجی است برای زنان، در آن حال از مباشرت آنان دوری کنید تا آنکه پاک شوند؛ چون طهارت یافتند از آنجا که خدا دستور داده به آنها نزدیک شوید که همانا خدا آنان را که پیوسته به درگاهش توبه و اِنابه کنند و هم پاکیزگان دور از هر آلایش را دوست میدارد.

٢٢۳) زنان شما کشتزار شمایند، پس برای کشت (فرزند صالح) بدانها نزدیک شوید هرگاه مباشرت آنان خواهید و برای ثواب ابدی چیزی پیش فرستید و خدا ترس باشید و بدانید که محقّقأ شما نزد خدا خواهید رفت؛ و (ای رسول!) تو (به نعمتهای بهشت) اهل ایمان را بشارت ده.

٢٢٤) و زنهار نام خدا را هدف سوگندهای خود مکنید تا آنکه (با قَسَمهای راست و دروغ) از حقوقی که مردم را بر شما است برائت جوئید و خود را پرهیزکار قلم دهید و مصلح میان مردم شوید و بترسید که خدا (راست و دروغ مردم را) می شنود و (نیک و بد خلق را) میداند.

٢٢۵) خدا از سوگندهای لغو، شما را مؤاخذه نکند و لیکن به آنچه در دل دارید مؤاخذه خواهد کرد و خدا آمرزنده و بسیار بردبار است.

٢٢۶) آنان که با زنان خود ایلاء کنند (یعنی سوگند خورند بر ترک مباشرت با آنها) چهار ماه انتظار کشند، اگر بازگشتند، خداوند آمرزنده و مهربان است.

٢٢۷) و اگر عزم طلاق نمودند، خدا (به گفتار و کردارشان) شنوا و دانا است.

٢٢۸) زنهائی که طلاق داده شوند، از شوهر نمودن خودداری کنند تا سه پاکی بر آنان بگذرد و حیض یا حملی که خدا در رَحِم آنها آفریده، کتمان نکنند اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارند، و شوهران آنها در زمان عدّه، حق دارند که آنها را به زنی خود باز رجوع دهند اگر نیّت خیر و سازش دارند (نه آزار و ناسازگاری) و زنان را بر شوهران حقوق مشروعی است چنانچه شوهران را بر زنان، لیکن مردان را بر زنان افزونی و برتری خواهد بود و خدا (بر هر چیز) توانا و (به همه ی امور عالم) دانا است.

٢٢۹) طلاقی که شوهر رجوع در آن تواند کرد دو مرتبه است: یا رجوع و نگهداری زن کند به خوشی و سازگاری، یا رها کند به نیکی و خیراندیشی، و حلال نیست که چیزی از مَهر آنان به جور بگیرید مگر آنکه بترسید که حدود دین خدا را (راجع به احکام ازدواج) نگاه ندارند، در چنین صورت زن هرچه از مَهر خود به شوهر برای طلاق ببخشد بر آنان روا باشد. این احکام حدود دین خداست، از آن سرکشی مکنید؛ کسانی که از احکام خدا سر پیچند آنها خود به حقیقت ستمکارانند.

٢۳٠) پس اگر زن را طلاق سوم داد روا نیست که آن زن و شوهر، دیگر بار رجوع کنند تا اینکه زن به دیگری شوهر کند؛ اگر آن شوهر دوم زن را طلاق داد، زن با شوهر اول که سه طلاق داده توانند به زوجیّت بازگردند اگر گمان بردند که از این پس احکام خدا را (راجع به امر ازدواج) نگاه خواهند داشت؛ این است احکام خدا که برای مردم دانا بیان میکند.

٢۳١) هرگاه زنان را طلاق دادید بایستی تا نزدیک به پایان زمان عدّه، یا آنها را به خوشی و سازگاری در خانه نگاه دارید و یا به نیکی رها کنید و روا نیست که آنان را به آزار نگهداشته تا بر آنها ستم کنید (یعنی تعدّی به حقوق و کابین آنها کنید) هرکس چنین کند همانا بر خود ظلم کرده؛ و آیات خدا را سخریّه نگیرید و به یاد آورید نعمت خدا را که به شما لطف فرمود و به خصوص نعمت بزرگ کتاب آسمانی و حکمت الهی را که به شما فرستاد تا شما را به پند و اندرز از آن بهره مند گرداند و خدا ترس باشید و بدانید که خداوند به همه چیز آگاه است.

٢۳٢) و چون زنان را طلاق دادید و زمان عدّه آنها به پایان رسید، نباید آنها را از شوهر کردن منع کنید هرگاه به طریق مشروع به ازدواج با مردی تراضی کنند؛ بدین سخن پند گیرد هرکس به خدا و روز بازپسین ایمان آورده، این دستور برای تزکیه ی نفوس شما بهتر و نیکوتر است چه آنکه خدا (به مصلحت شما) دانا است و شما (خیر و صلاح خود) نمی دانید.

٢۳۳) و مادران بایستی دو سال کامل فرزندان خود را شیر دهند آن کس که خواهد فرزند را شیر تمام دهد؛ و به عهده ی صاحب فرزند (یعنی پدر) است که خوراک و لباس مادر را به حدّ متعارف بدهد، هیچ کس را تکلیف جز به اندازه ی طاقت نکنند، نه باید مادر در نگهداری فرزند به زیان و زحمت افتد و نه پدر بیش از متعارف برای کودک متضرّر شود و (اگر کودک را پدر نبود) وارث باید در نگهداری او به متعارف قیام کند و هرگاه زن و شوهر به رضایت خاطر یکدیگر و مصلحت دید هم، جدائی طفل را اختیار کنند هر دو را رواست و اگر خواهند که مادران، فرزندان را شیر دهند آن هم روا باشد در صورتی که مادر را حقوقی به متعارف بدهید و از خدا بترسید و بدانید که خدا از کردار شما کاملأ آگاه است.

٢۳٤) مردانی که بمیرند و زنانشان زنده مانند، آن زنان باید از شوهر کردن خودداری کنند تا مدّت چهار ماه و ده روز بگذرد، پس از انقضاء این مدت بر شما گناهی نیست که آنان در حقّ خویش کاری شایسته کنند (یعنی با دیگری ازدواج کنند) و خداوند از کردارتان آگاه است.

٢۳۵) و باکی نیست برای شما که به خواستگاری آن زنان برآئید با نیّت ازدواج را در دل داشته بدون هیچ اظهار، تنها خداوند که از این پس از دل به زبان خواهید آورد و لیکن با آنها پنهان قرار و پیمانی نگذارید مگر آنکه سخنی به میزان شرع گوئید ولی عزم عقد و ازدواج مکنید تا زمان عدّه ی آنها منقضی شود، و بدانید که خداوند از نیّات درونی شما آگاه است، از او بترسید (و نیّت بد هم مکنید) و بدانید که خدا آمرزنده و بردبار است.

٢۳۶) باکی برای شما نیست اگر طلاق دهید زنانی را که با آنان مباشرت نکرده و مهری مقرّر نداشته اید ولی آنها را به چیزی بهره مند سازید، دارا به قدر خود و نادار به قدر خویش به بهره ی شایسته ی او که سزاوار مقام نیکوکاران این است.

٢۳۷) و اگر زنهائی را طلاق دهید پیش از آنکه با آنها مباشرت کرده باشید در صورتی که بر آنان مهر مقرّر داشته اید بایستی نصف مهری را که تعیین کرده اید به آنها بدهید مگر آنکه آنها خود یا کسی که امر نکاح به دست اوست (پدر و جدّ) از آن حق درگذرند و اگر درگذرید، به تقوی و خداپرستی نزدیکتر است، و فضیلتهائی که در نیکوئی به یکدیگر است فراموش مکنید و بدانید که خداوند به هر کار (نیک و بد) شما آگاه است.

٢۳۸) باید در نماز توجه کانل داشته باشید خصوص نماز وسطی (به نظر اکثر مفسّرین نماز صبح است) و به اطاعت خدا قیام کنید.

٢۳۹) اگر شما را بیم خطری از دشمن باشد، به هر حال میسّر است پیاده و یا سواره نماز بجای آرید؛ آنگاه که ایمنی یافتید، خدا را یاد کنید که او شما را به آنچه نمی دانستید دانا گردانید.

240) مردانی که بمیرند و زنانشان زنده مانند؛ باید وصیت کنند که آنها را یک سال نفقه دهند و از خانه‌ی شوهر بیرون نکنند، پس اگر زنها خارج شوند شما را گناهی نیست از آنچه آنها درباره‌ی خود در حدود شرع بگزینند (یعنی از کسب و کار حلال و یا اختیار شوهر منعشان مکنید) و خدا (بر هر کار) توانا و (به مصالح امور خلق) دانا است.