سوره یقره (آیات ۲۰۱ الی ۲٢۰)

٢٠١) و بعضی دیگر گویند: بار خدایا ما را از نعمتهای دنیا و آخرت هر دو بهره مند گردان و از شکنجه ی آتش دوزخ نگاه دار.

٢٠٢) هر یک از این دو فرقه (یعنی طالبان دنیا و طالبان عقبی) بهره مند خواهند گشت از نتیجه ی اعمال خود و خدا به حساب همه، زود رسیدگی کند.

٢٠۳) خدا را یاد کنید (به ذکر تکبیر) در چند روزی معیّن (یعنی ایّام تشریق در مِنا و عرفات که آنجا تنها باید به یاد خدا و ذکر حق پرداخت) و باکی نیست که دو روز حرکت (از صحرای مِنا) را مقدّم یا مؤخّر دارد آن کس که (از هر گناه یا در خصوص زنان و صید حرام) پرهیزکار بود، و از خدا بترسید و بدانید که بسوی خدا بازخواهید گشت.

٢٠٤) بعضی مردم (مانند اخنس بن شریق که یکی از منافقان بود) از گفتار دلفریب خود، تو را به شگفت آرند که (از چرب زبانی و دروغ به متاع دنیا رسند و از نادرستی و نفاق) خدا را به راستیِ خود گواه گیرند و این کس بدترین دشمن اسلام است.

٢٠۵) چون از حضور تو دور شود (و قدرت یابد) کارش فتنه و فساد است، بکوشد تا حاصل خلق به باد فنا دهد و نسل بشر را قطع کند و خداوند مفسدان را دوست ندارد.

٢٠۶) و چون او را (به اندرز و نصیحت) گویند: از خدا بترس و ترک فساد کن. غرور و خودپسندی او را به بدکاری برانگیزد که نصیحت نشنود، جهنّم او را کفایت کند که بسیار آرامگاه بدی است.

٢٠۷) بعضی مردانند (مراد علی«ع» است) که از جان خود در راه رضای خدا در گذرند (مانند شبی که علی«ع» به جای پیغمبر«ص» در بستر خوابید) و خدا دوستدار چنین بندگان است.

٢٠۸) ای اهل ایمان! همه متّفقأ (نسبت به اوامر خدا) در مقام تسلیم درآئید و از وساوس تفرقه آور شیطان پیروی مکنید که او همانا شما را دشمنی آشکار است.

٢٠۹) پس اگر باز به راه خطا رفتید با وجود آنکه ادلّه ی روشن از جانب خدا برای راهنمائی شما آمد، در این صورت بدانید که خدا (بر انتقام خطاکاران) توانا (و به همه ی امور عالم) دانا است.

٢١٠) آیا کافران (که با این ادلّه ی روشن ایمان نمی آورند) انتظار آن دارند که خدا با ملائکه در پرده های ابر بر آنها نازل شود و حکم (قهر خدا به کیفر کافران روزی) فرا رسد و بسوی خدا بازگردد همه ی کارها.

٢١١) (ای پیغمبر!) از بنی اسرائیل سوال کن که ما چقدر آیات و ادلّه ی روشن بر آنها آوردیم؟ هرکس پس از آنکه نعمت هدایتی که خداوند بر او داد، آن را به کفر مبدّل کند (بداند که) عِقاب خدا بر کافران بسیار سخت است.

٢١٢) حیوة عاریت و متاع دنیوی در نظر کافران جلوه نمود که اهل ایمان را فسوس و مسخره می کنند ولی مقام تقوی پیشگان روز قیامت بسی برتر از کافران است و خدا به هرکه خواهد روزی بی حساب بخشد.

٢١۳) مردم یک گروه بودند، خدا رسولان را فرستاد که نیکان را بشارت دهند و بَدان را بترسانند و با آنها کتاب به راستی فرستاد و تا تنها دین خدا به عدالت در موارد نزاع مردم حکم فرما باشد، سپس همان گروه که بر آنان کتاب آسمانی آمد (نه غیر آنها) برای تعدّی به حقوق یکدیگر در کتاب حق شبهه و اختلاف افکندند، پس خدا به لطف خود اهل ایمان را از آن ظلمت شبهات به نور حق هدایت فرمود، و خداوند هرکه را که بخواهد راه راست بنماید.

٢١٤) گمان کردید که به بهشت داخل شوید بدون امتحاناتی که پیش از شما بر گذشتگان آمد که بر آنان رنج و سختی ها رسید و همواره پریشان خاطر و هراسان بودند تا آنگاه که رسول و گروندگان به او (از شدّت غم و اندوه از خدا مدد خواسته و) عرض کردند: بار خدایا! کی باشد که ما را یاری کنی؟ (و از این سختیها نجات بخشی، در آن حال به رسول خطاب شد:) هان بشارت ده که همانا یاری خدا نزدیک خواهد بود.

٢١۵) (ای پیغمبر!) از تو سؤال کنند: چه انفاق کنیم؟ بگو: هرچه از مال خود انفاق کنید درباره ی پدر و مادر و خویشان و یتیمان و فقیران و راهگذران رواست و هر نیکوئی کنید خدا بر آن آگاه است.

٢١۶) حکم جهاد برای شما مقرّر گردید و حال آنکه بر شما ناگوار و مکروه است لیکن چه بسیار شود که چیزی را شما ناگوار شمارید ولی به حقیقت، خیر و صلاح در آن بوده؛ و چه بسیار شود که چیزی را دوست دارید و در واقع شر و فساد شما در آن است و خداوند (به مصالح امور) دانا است و شما نادانید.

٢١۷) (ای پیغمبر!) مردم از تو راجع به جنگ در ماه حرام سؤال کنند، بگو: گناهی است بزرگ ولی باز داشتن خلق از راه خدا و کفر به خدا و پایمال کردن حرمت حرم خدا و بیرون کردن اهل حرم (که مشرکان مرتکب شدند) بسیار گناه بزرگتری است و فتنه گری فسادانگیزتر از قتل است، و (کافران) پیوسته با شما مسلمین کار زار کنند تا آنکه اگر بتوانند شما را از دین خود برگردانند، و هرکس از شما از دین خود برگردد و به حال کفر باشد تا بمیرد، چنین اشخاص اعمالشان در دنیا و آخرت ضایع و باطل گردیده و آنان اهل جهنّمند و در آن همیشه معذّب خواهند بود.

٢١۸) آنان که به دین اسلام گرویدند و از وطن خود هجرت نموده و در راه خدا جهاد کردند، اینان امیدوار و منتظر رحمت خدا باشند که خدا (بر آنها) بخشاینده و مهربان است.

٢١۹) (ای پیغمبر!) از تو حکم شراب و قمار می پرسند، بگو: در این دو کار، گناه بزرگی است و سودهائی، ولی زیان و گناه آن دو، بیش از منفعت آن است؛ و نیز سوال کنند تو را که چه در راه خدا انفاق کنند؟ جواب ده: آنچه زائد بر ضروری زندگانی است؛ خدا بدین روشنی آیات خود را برای شما بیان کند، باشد که تفکّر و عقل بکار بندید.

٢٢٠) (هرچه انفاق می کنید خالص برای خدا باشد تا به حقیقت) برای آسایش دنیا و آخرت خود انفاق کنید؛ و نیز سؤال کنند تو را که با یتیمان چگونه رفتار کنند، جواب ده که: به اصلاح حال و مصلحت مال آنها کوشید بهتر است تا آنها را بی سرپرست گذارید و اگر با آنها آمیزش کنید روا است، که برادران دینی هستید و خدا آگاه است از آن کسی که در کار آنان افساد و نادرستی کند و آنکه صلاح و درستی نماید؛ (خدا برای شما در امر یتیمان آسان گرفت) و اگر می خواست، کار را بر شما سخت می کرد، چه آنکه خدا (به هر کار) توانا و دانا است.

سوره بقره (آیات ١٨١ الی ٢٠٠)

١۸١) پس هرگاه کسی پس از شنیدن وصیّت، آن را تغییر دهد و (به منافع اشخاص) بر خلاف حقیقت رفتار کند، گناه این کار بر آنها است که عمل به خلاف وصیّت کنند و خداوند به هر چیز شنوا و دانا است.

١۸٢) و هر کس چنین پندارد که از وصیت موصی به وارث او جفا و ستمی رفته، و به اصلاح آن پردازد، بر او گناهی نیست زیرا خداوند آمرزنده ی (گناه خلق) و (در حقّ همه) مهربان است.

١۸۳) ای اهل ایمان! بر شما هم روزه داشتن فرض گردید جنانکه امُم گذشته را فرض شد و این دستور برای آن است که (پاک از شهوات پست حیوانی شده و) پرهیزکار شوید.

١۸٤) روزهائی به شماره ی معیّن روزه دارید (تمام ماه رمضان) و هرکس از شما مریض باشد و یا مسافر، به شماره ی آن از روزهای غیر ماه رمضان (چون حاضر و سالم شود) روزه دارد و کسانی که روزه را به زحمت و مشقّت توانند داشت (چون مردان پیرو زنان حامله و شیرده و غیره) عوض هر روز فدا دهند یک مد طعام آنقدر که فقیر گرسنه ای سیر شود و هر کسی بر نیکی بیفزاید (و بیش از یک گرسنه سیر کند) این رفتار بسیار برای او بهتر است، و بی تعلّل روزه داشتن شما را از هر کار (برای صفای روح و سلامت بدن) بهتر خواهد بود اگر فوائد بی شمار این عمل را بدانید.

١۸۵) ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده است برای هدایت بشر و برای راهنمائی و امتیاز حق از باطل، پس هرکه دریابد ماه رمضان را، روزه بدارد و هرکس ناخوش یا در سفر باشد به شماره ی آنچه روزه خورده است از ماههای دیگر روزه دارد که خداوند برای شما حکم را آسان خواسته و تکلیف را مشکل نگرفته است تا اینکه عدد روزه را تکمیل کرده و خدا را به عظمت یاد کنید که شما را (به دین اسلام) هدایت فرمود، باشد که (از این نعمت بزرگ) سپاسگذار گردید.

١۸۶) و چون بندگان من از دور و نزدیکیِ من از تو پرسند، بدانند که من به آنها نزدیک خواهم بود، هرکه مرا خواند دعای او را اجابت کنم پس بایست دعوت مرا (و پیغمبران مرا) بپذیرند و به من بگروند، باشد تا به سعادت راه یابند.

١۸۷) برای شما حلال شد در شبهای ماه رمضان مباشرت با زنان خود که آنها جامه ی بستر و عفاف شما هستند و شما نیز لباس عفّت آنها هستید و خدا دانست که شما در کار مباشرت زنان به نافرمانی و اطاعت شهوت نفس، خود را در ورطه ی گناه می افکنید لذا از حکم حرمت (مواقعه در شبهای زمضان) درگذشت و گناه شما را بخشید، از اکنون در شب رمضان رواست که با زنهای خود به حلال مباشرت کنید و از خداوند آنچه مقدّر فرموده بخواهید؛ و بخورید و بیاشامید تا آنگاه که خطّ سفیدی روز از سیاهی شب در سپیده ی دم پدیدار گردد، پس از آن روزه را به پایان رسانید تا اول شب، و با زنان هنگام اعتکاف در مساجد مباشرت نکنید؛ این احکام حدود (و دین) خداست زنهار در آن راه مخالفت نپوئید، خدا اینگونه آیات خود را برای مردم بیان فرماید تا باشد که پرهیزکار شوند.

١۸۸) مال یکدیگر را به ناحق مخورید و کار را به محاکمه ی قاضیان نیفکنید (که بوسیله ی رشوه و زور) پاره ای مال مردم را بخورید با اینکه شما بطلان دعوی خود می دانید.

١۸۹) (ای پیغمبر!) از تو سوال کنند که سبب بدر و هلال ماه چیست. جواب ده که در آن، تعیین اوقات عبادات حج و معاملات مردم است؛ و نیکوکاری بدان نیست که از پشت دیوار به خانه درآیید (چه این کار ناشایسته است) و نیکوئی آن است که پارسا باشید و به هر کار از راه آن داخل شوید و تقوی پیشه کنید که رستگار شوید.

١۹٠) در راه خدا با آنان که به جنگ و دشمنی شما برخیزند جهاد کنید لیکن ستمکار نباشید که خدا ستمگر را دوست ندارد.

١۹١) هر جا مشرکان را یافتید، به قتل رسانید و از شهرهاشان برانید چنانکه آنها شما را از وطن آواره کردند و فتنه گری که آنها کنند سخت تر و فسادش بیشتر از جنگ است؛ و در مسجدالحرام با آنها قتال مکنید مگر آنکه آنها پیش دستی کنند، در این صورت رواست که در حرم، آنها را به قتل رسانید، این است کیفر کافران.

١۹٢) پس اگر دست (از شرک و ستم) بدارند، از آنها درگذرید که خدا آمرزنده و مهربان است.

١۹۳) و با کافران جهاد کنید تا فتنه و فساد برطرف شود و همه را آئین دین خدا باشد و اگر از فتنه و جنگ دست کشیدند (با آنها عدالت کنید که) ستم جز بر ستمکاران روا نیست.

١۹٤) ماههای حرام را در مقابل ماههای حرام قرار دهید که اگر حرمت آن نگاه نداشته و با شما قتال کنند شما نیز قصاص کنید، پس هرکه به جور و ستمکاریِ شما دست دراز کند، او را از پای درآورید به قدر ستمی که به شما رسیده (یعنی به عدل، با ظلم کافران مقاومت کنید) و از خدا بترسید و بدانید که خدا با پرهیزکاران است.

١۹۵) از مال خود در راه خدا انفاق کنید (لیکن نه حدّ اسراف) و خود را به مهلکه و خطر در نیفکنید و نیکوئی کنید که خدا نیکوکاران را دوست می دارد.

١۹۶) همه ی اعمال حج و عمره را برای خدا به پایان رسانید و اگر ترس و منعی پیش آید، فرستادن قربانی که کاری سهل است بجا آرید، و سر متراشید تا آنگاه که قربانی شما به ذبح برسد و هرکس بیمار باشد یا درد سر شود سر بتراشد و از آن فِدا کند که به روزه داشتن یا صدقه دادن یا کشتن گوسفند، پس از آنکه ترس و منع برطرف شود، هرکس از عمره ی تمتّع به حج بازآید قربانی کند هرچه میسّر شد، و هرکس به قربانی تمکّن نیافت سه روز روزه بدارد در ایام حج و هفت روز هنگام مراجعت که ده روز تمام شود، این عمل بر آن کس است که اهل شهر مکه نباشد. (ای بندگان!) به این احکام عمل کنید و از نافرمانی خدا بترسید و بدانید که عذاب خدا سخت است.

١۹۷) حجّ واجب در ماههای معیّن است (شوّال، ذی قعده و ده روز اول ذی حجّه) پس هر که را حج واجب شود بایست آنچه میان زن و شوهر رواست ترک کند و شما هر کار نیک کنید خدا بر آن آگاه است و توشه ی تقوی برای راه آخرت برگیرید که بهترین توشه ی این راه تقوی است و از من بپرهیزید و خدا ترس شوید ای صاحبان عقل و ادراک.

١۹۸) باکی نیست که شما در هنگام حج، کسب معاش کرده و از فضل خدا روزی طلبید، پس آنگاه که از عرفات بازگشتید در مشعر ذکر خدا کنید و به یاد خدا باشید که شما را پس از آنکه به ضلالت کفر بودید به راه هدایت آورد.

١۹۹) بعد از آنکه به طریقی که همه ی مسلمین بازگردند رجوع کنید به عرفات و از خدا طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است.

٢٠٠) آنگاه که اعمال حج بجا آورید شما هم مانند پدران خود بلکه بیش از پدران، خدا را یاد کنید (و هر حاجت دنیا و آخرت را از خدا بخواهید)؛ بعضی مردم (کوتاه نظر) از خدا تمنّای متاع دنیوی تنها کنند و آنان را از نعمت آخرت نصیبی نیست. 

سوره بقره (آیات ١٦١ الی ١٨٠)

١۶١) آن کسانی که کافر شده و به عقیده ی کفر مردند، البتّه بر آن گروه، خدا و همه ی فرشتگان و مردمان لعن می فرستند.

١۶٢) همیشه در جهنّم به عذاب و شکنجه اند نه بر آنان تخفیف عذاب دهند و نه به نظر رحمت بنگرند.

١۶۳) و خدای شما خدای یکتا است، نیست خدائی مگر او که بخشاینده و مهربان است.

١۶٤) محقّقأ در خلقت آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز و کشتی ها که بر روی آب برای انتفاع خلق در حرکت است و بارانی که خدا از بالا فرو فرستاد تا به آن آب، زمین را بعد از مردن (و نابود شدن گیاه آن) زنده کرد و سبز و خرّم گردانید و در برانگیختن انواع حیوانات در زمین و در وزیدن بادها به هر طرف و در خلقت ابر که میان زمین و آسمان مسخّر است و به اراده ی خدا در حرکت است در همه ی این امور (عالم چون همه با نظم و حکمت است) برای عاقلان ادلّه ای واضح بر علم و قدرت و حکمت و رحمت آفریننده است. 

١۶۵) برخی از مردم نادان غیر خدا را (چون بتان و مدّعیان باطل را) همانند خدا گیرند و چنان که خدا را بایست دوست داشت، به آن بتان دوستی ورزند لیکن آنها که اهل ایمانند کمال محبت و دوستی را فقط به خدا مخصوص دارند؛ و اگر فرقه ی مشرکان ستمکار بدانند وقتی که عذاب خدا را مشاهده کنند که قدرت و توانائی خاصّ خدا است (از شرک خود سخت پشیمان شوند) و عذاب خدا (مشرکان) را بسیار سخت است.

١۶۶) هنگامی که بیزاری جویند رؤسا و پیشوایان باطل از پیروان خود و عذاب خدا را مشاهده کنند و هرگونه وسیله و اسباب از آنها قطع شده و هیچ روابط به جا نماند.

١۶۷) آنگاه پیروان آن پیشوایان باطل (از روی پشیمانی و حسرت) گویند: کاش دیگر بار به دنیا بازمی گشتیم و از اطاعت اینان بیزاری می جستیم چنان که اینها گرهی از کار ما نگشوده و از ما بیزاری جستند؛ اینگونه خدا کردار زشت جاهلانه ی آنها را مایه ی حسرت و پشیمانی آنان کند و آنها را از عذاب آتش جهنم نجات نباشد.

١۶۸) ای مردم! از آنچه در زمین است، حلال و پاکیزه را تناول کنید و پیروی نکنید وساوس شیطان را، محقّقأ شیطان از برای شما دشمن آشکاری است.

١۶۹) این دشمن است که به شما دستور بدکاری و زشتی می دهد و بر آن می گمارد که سخنانی از روی جها و نادانی (مانند شرک و جبر و ظلم) به خدا نسبت دهید.

١۷٠) و چون کفّار را گویند پیروی از شریعت و کتابی که خدا فرستاده کنید، پاسخ دهند که: ما پیرو کیش پدران خود خواهیم بود، آیا بایست آنها تابع پدران باشند در صورتی که آن پدران بی عقل و نادان بوده و هرگز به حق و راستی راه نیافته اند؟

١۷١) و مُثُل کافران (در شنیدن سخن انبیاء و درک نکردن معنای آن) چون حیوانی است که آوازش کنند، از آن آواز معنایی درک نکرده و جز صدائی نشنود، کفار هم از شنیدن و گفتن و دیدن حق، کر و گنگ و کورند زیرا عقل خود را به کار نمی بندند (و فکر و تعمّق در آیات حق نمی کنند).

١۷٢) ای اهل ایمان! روزی حلال و پاکیزه که ما نصیب شما کرده ایم بخورید و شکر خدا را به جای آرید و تنها سپاس او گوئید اگر شما خالص خدا را می پرستید.

١۷۳) به تحقیق خدا حرام گردانید بر شما مردار و خون و گوشت خوک را و هر ذبیحه را که به اسم غیر خدا کشته باشند، پس هر کس که به خوردن آنها محتاج و مضطر شود در صورتی که به آن تمایل نداشته و از اندازه ی سدّ رمق نیز تجاوز نکنند، گناهی بر او نخواهد بود که به قدر احتیاج صرف کند که محقّقأ خدا در حقّ خلق آمرزنده و مهربان است.

١۷٤) آنان که (از یهود و غیره) پنهان داشتند آیاتی از کتاب آسمانی (را که خدا در بعثت محمد«ص» فرستاده بود) و آن را به بهای اندک فروختند جز آتش جهنم نصیب آنها نباشد؛ و در قیامت، خدا با آنها سخن نگوید و از پلیدی عصیان پاک نگرداند و هم آنان را در قیامت عذاب دردناک خواهد بود.

١۷۵) آنها همان گروهند که اختیار کردند ضلالت و گمراهی را به جای لطف و هدایت، و عذاب خدا را به جای آمرزش و رحمت؛ چقدر بر آتش جهنم سخت جان و پرطاقتند.

١۷۶) حق این است که خدا کتاب آسمانی را براستی فرستاد و گروهی که در آن اختلاف و مکابره کردند در اختلافی دور از حق خواهند بود.

١۷۷) نیکوکاری بدان نیست که روی به جانب مشرق یا مغرب کنید (چه این چیز بی اثری است) (این آیه ردّ بر یهود و نصاری است) لیکن نیکوکار کسی است که به خدای عالم و روز قیامت و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیغمبران ایمان آرد و دارائی خود را در راه دوستی خدا به خویشان و یتیمان و فقیران و رهگذران و گدایان بدهد و هم در آزاد کردن بندگان صرف کند و نماز بپا دارد و زکوة مال به مستحقّ برساند و با هر که عهد بسته به موقع خود وفا کند و در کار زار و سختی ها صبور و شکیبا باشد و به وقت رنج و تعب صبر پیشه کند؛ کسانی که بدین اوصاف آراسته اند آنها به حقیقت، راستگویان عالم و آنها پرهیزکارانند.

١۷۸) ای اهل ایمان! برای شما حکم قصاص کشتگان چنین معیّن گشت که مرد آزاد را در مقابل مرد آزاد، و بنده را به جای بنده، و زن را به زن قصاص توانید کرد و چون صاحب خون از قاتل که برادر دینی اوست بخواهد درگذرد، کاری است نیکو، پس دیه را قاتل در کمال رضا و خشنودی ادا کند، در این حکم تخفیف و آسانی امر قصاص و رحمت خداوندی است، پس از این دستور هر که از آن سرکشی کند و به قاتل ظلم و تعدّی روا دارد، او را عذاب سخت خواهد بود.

١۷۹) ای عاقلان! حکم قصاص برای حفظ حیوة شما است تا مگر از قتل یکدیگر بپرهیزید.

١۸٠) دستور داده شد که چون یکی از شما را مرگ فرا رسد اگر دارای متاع دنیا است وصیّت کند برای پدر و مادر و خویشان به چیزی شایسه ی عدل، این کار سزاوار و مقام پرهیزکاران است. 

                     

سوره بقره (آیات ١٤١ الی ١٦٠)

١٤١) آن گروه درگذشتند، هر چه کردند برای خود کردند و شما نیز هر چه کنید به سود خویش کنید و شما مسئول کار آنان نخواهید بود.

١٤٢) مردم سفیه بی خرد خواهند گفت: چه موجب آن شد که مسلمین از قبله ای که بر آن بودند (بیت المقدس) روی به کعبه آوردند؟ بگو: (ای پیغمبر): مشرق و مغرب برای خدا است و هر که را خواهد او به راه راست هدایت کند.

١٤۳) و ما همچنان شما (مسلمین) را به آئین اسلام هدایت کردیم و به اخلاق معتدل و سیرت نیکو بیاراستیم تا گواه مردم باشید (و سرمشق درستی خلق) چنانچه پیغمبر را گواه شما کردیم (تا شما از وی بیاموزید) و (ای پیغمبر) ما قبله ای را که بر آن بودی تغییر ندادیم مگر برای اینکه بیازمائیم و جدا سازیم گروهی را که از پیغمبر خدا پیروی کنند از آنان که به مخالفت او برخیزند، و این تغییر قبله بسی بزرگ نمود جز در نظر هدایت یافتگان به خدا و خداوند اجر پایداری شما را در راه ایمان، تباه نگرداند که خدا به خلق، مشفِق و مهربان است.

١٤٤) ما توجه تو را بر آسمان به انتظار وحی و تغییر قبله بنگریم و البتّه روی تو به قبله ای که بدان خشنود شوی بگردانیم، پس روی کن به طرف مسجدالحرام و شما (مسلمین) نیز هر کجا باشید در نماز روی بدان جانب کنید و گروه اهل کتاب به خوبی می دانند که این (تغییر قبله) به حق و راستی از جانب خدا است (نه به دلخواه کسی) و خدا از کردار آنها (که مطیع و نیکوکار یا منافق و زشت رفتارند) غافل نیست.

١٤۵) و تو (ای پیغمبر) اگر هر قِسم معجزه ای برای اهل کتاب بیاوری، پیرو قبله ی تو نشوند و تو نیز تبعیّت از قبله ی آنان نخواهی کرد و بعضی ملل تابع قبله ی برخی دیگر نشوند. و اگر تو (یعنی پیروانت) تابع دلخواه و هوسهای جاهلانه ی آنها شوی بعد از آنکه از جانب خدا علم یافتی، در این صورت البتّه از گروه ستمگران خواهی بود.

١٤۶) گروهی که ما بر آنها کتاب فرستادیم (یهود و نصاری، محمد«ص» و حقّانیّت) او را به خوبی می شناسند بدان گونه که فرزندان خود را، و لیکن گروهی از آنان از راه عِناد حق را کتمان میکنند در صورتی که علم به آن دارند.

١٤۷) حق همان است که از طرف خدا به سوی تو آمد (و دیگران بر باطلند) و هیچ شبهه به دل راه مده.

١٤۸) هر کسی را راهی است به سوی حق (یا قبله ای است در دین خود) که بدان راه یابد و به آن قبله روی آورد پس بشتابید به خیرات و عبادات که هر کجا باشید همه ی شما را خداوند (به عرصه ی محشر) خواهد آورد، محققأ خدا بر هرچیز توانا است.

١٤۹) و از هر کجا و به سوی هر دیار بیرون شدی (ای پیغمبر در نماز) روی به طرف کعبه آور (چون این دستور قبله بر وجه صواب و به امر خدا است) و خدا از کار شما غافل نیست.

١۵٠) و (ای رسول) از هرجا و به هر دیار بیرون شدی، روی به جانب کعبه کن و شما (مسلمین) هم به هر کجا بودید روی بدان جانب کنید تا مردم به حجّت و مجادله بر شما زبان نگشایند جز گروه ستمکار و معاند با اسلام که از جدل و گفتگوی آنان هم نیندیشید و از نافرمانی من بترسید و به فرمان من باشید تا نعمت و رحمتم را برای شما به حدّ کمال رسانم و باشد که به طریق حق و صواب راه یابید.

١۵١) چنانکه رسول (گرامی) خود را بر خلق فرستادیم که آیات ما را برای شما تلاوت کند و نفوس شما را از پلیدی و آلودگی جهل و شرک پاک و منزّه گرداند و به شما تعلیم شریعت و حکمت دهد و از او هر چه را نمی دانید، بیاموزید.

١۵٢) پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و سپس شکر نعمت من به جای آورید و کفران نعمت نکنید.

١۵۳) ای اهل ایمان! (در پیشرفت کار خود) صبر و مقاومت پیشه کنید و به ذکر خدا و نماز توسّل جوئید که خدا یاور صابران است.

١۵٤) و آن کسی را که در راه خدا کشته شده مرده نپندارید بلکه او زنده ی ابدی است و لیکن همه ی شما این حقیقت را درنخواهید یافت.

١۵۵) و البته شما را به سختیها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازمائیم و بشارت و مژده ی آسایش از آن سختیها صابران را است.

١۵۶) آنان که چون به حادثه ی سخت و ناگواری دچار شوند، (صبوری پیش گرفته و) گویند: ما به فرمان خدا آمده ایم و باز به سوی او رجوع خواهیم کرد.

١۵۷) آن گروهند مخصوص به درود و الطاف الهی و رحمت خاصّ خداوند و آنها خود، هدایت یافتگانند.

١۵۸) سعی صفا و مروه از شعائر دین خداست، پس هرکس حجّ خانه ی کعبه یا اعمال مخصوص عمره بجای آورد، باکی به او نیست که سعی صفا و مروه نیز بجای آرد و هرکس به راه خیر و نیکی شتابد، خدا پاداش وی خواهد داد که او به همه ی امور خلق، عالِم است.

١۵۹) آن گروه (اهل کتاب) که آیات واضحه ای را که برای راهنمائی خلق فرستادیم، کتمان نموده و بعد از آنکه برای هدایت مردم در کتاب بیان کردیم، پنهان داشتند آنها را خدا و تمام جن و انس و مُلُک نیز لعن می کنند.

١۶٠) مگر آنهائی که توبه کردند، پس توبه ی این گروه را می پذیرم که منم توبه پذیر گنهکاران و مهربان به خلق.