سوره بقره (آیات 261 الی 286)

261) مَثَل آنان که مالشان را در راه خدا انفاق کنند بمانند دانه‌ای است که از یک دانه، هفت خوشه بروید و در هر خوشه، صد دانه باشد (که یک دانه هفتصد بشود) و خدا از این مقدار نیز بر هر که خواهد بیفزاید چه خدا رحمت بی مُنتها است و به همه چیز احاطه‌ی کامل دارد.

262) آنان که مالشان را در راه خدا انفاق کنند و در پی انفاق (به مستحقّان) منّتی نگذارده و آزاری نکنند، آنها را پاداش نیکو نزد خدا خواهد بود و از هیچ پیش آمدی بیمناک نباشند و هرگز (در دنیا و عقبی) اندوهناک نخواهند بود.

263) فقیر سائل را به زبان خوش و طلب آمرزش ردّ کردن بهتر است تا آنکه صدقه دهند و از پی آن آزار کنند، خداوند از (اطاعت و صدقه‌ی) خلق بی نیاز و بر (عصیان و بخل) آنان بردبار است.

264) ای اهل ایمان! صدقات خود را به سبب منّت و آزار تباه نسازید مانند آنکه مال خود را از روزی ریا انفاق کند (تا خودنمائی و جلب توجه مردم به خود کند) و ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده، مَثَل چنین ریاکار بدان ماند که (بجای آنکه در زمین قابلی دانه‌ی بذر افشاند) دانه را بر روی سنگ سخت ریزد و تند بارانی غبار آن نیز بشوید که نتوانند هیچ حاصلی از آن بدست آرند، و خدا گروه کافران را راه سعادت و هدایت ننماید.

265) و مَثَل آنان که مالشان را در راه خشنودی خدا انفاق کنند و با کمال اطمینان خاطر دل به لطف خدا شاد دارند مثل دانه‌ای است که در زمین شایسته بریزند، بر آن باران زیادی بموقع ببارد و ثمره و حاصلی دو چندان که منتظرند دهد، و اگر باران بسیار نیاید اندک اندک بارد تا باز به ثمر رسد و خداوند به کار با اخلاص بی ریای نیکان بصیر و آگاه است.

266) آیا می‌خواهید که یکی از شما را باغی باشد از درخت خرما و انگور، زیر آن درختان، جویهای روان و در آن هرگونه میوه موجود باشد، ناگاه ضعف و پیری بدو فرا رسد (که هیچکار نتواند کرد) و او را فرزندان خُرد و ناتوان باشد (که به کاری قادر نیستند) و در باغ او بادی آتش بار افتد همه را بسوزاند (حالِ کسی که انفاق به ریا و یا به منّت و اذیّت کند بدین ماند) خداوند آیات خود را برای شما روشن بیان می‌کند، که در مال کارها و حقیقت احوال فکر کنید.

267) ای اهل ایمان! انفاق کنید از بهترین آنچه (به کسب و تجارت) اندوخته‌اید و از آنچه برای شما از زمین می‌رویانیم، و بدها را برای انفاق معیّن نکنید در صورتی که شما خود جنس بد را نستانید مگر آنکه از بدی آن شما خود چشم‌پوشی بتوانید کرد و بدانید که خدا از خلق البته بی‌نیاز و به ذات خود ستوده صفات است.

268) شیطان به وعده‌ی فقر و ترس بی‌چیزی، شما را به کارهای زشت (و بخل) وادار کند، و خدا به شما وعده‌ی آمرزش و احسان دهد و خدا را فضل و رحمت بی‌مُنتها است و به همه‌ی امور جهان دانا است.

269) خدا عطا کند فیض حکمت و دانش را به هر که خواهد، و هر که را به حکمت و دانش رساند درباره‌ی او مرحمت و عِنایت بسیار فرموده و این حقیقت را (که علم بهترین عطا است) جز خردمندان عالم متذکّر نشوند.

270) هر چه انفاق کنید و یا به نذر و صدقه دهید همانا خداوند می‌داند، (ولی اگر در حقّ مسکینان ستم کنید) ستمکاران را (در دو جهان) یار و مُعینی نخواهد بود.

271) اگر به مستحقّان آشکارا انفاق صدقات کنید کاری نیکو است، لیکن اگر در پنهانی به فقیران (آبرومند) رسانید نیکوتر است و خدا به پاداش آن، گناهان شما محو و مستور دارد و خدا از آشکار و نهان شما آگاه است.

272) (ای رسول ما!) بر تو (دعوت خلق است و) هدایت خلق نیست لیکن خدا هر که را خواهد هدایت کند، و شما هر انفاق و احسان کنید درباره‌ی خویش کرده‌اید و نبایست انفاق کنید جز در راه رضای خدا و هر نیکی کنید، از خداوند پاداش تمام به شما می‌رسد و هرگز به شما ستم نخواهد رسید.

273) صدقات مخصوص فقیرانی است که در راه خدا ناتوان و بیچاره‌اند و توانائی آنکه کاری پیش گیرند ندارند و از فرط عَفاف چنان احوالشان به مردم مشتَبه شود که هر کس از حال آنها آگاه نباشد پندارد آنها غنی و بی‌نیازند و شما بایست به فقر آنها از سیمایشان پی ببرید که از عزّت نفس هرگز آنها چیزی از کس سؤال نکنند، و هر چه انفاق کنید خدا بر آن آگاه است.

274) کسانی که مال خود را انفاق کنند در شب و روز، نهان و آشکار، آنان را نزد پروردگارشان پاداش نیکو خواهد بود و هرگز (از حادثه‌ی آینده) بیمناک و (از امور گذشته) اندوهگین نخواهند گشت (این آیه درباره‌ی علی‹ع› نازل شد که چهار درهم داشت: یکی را در شب یکی را در روز یکی را آشکار یکی را پنهان به فقیران عطا فرمود).

275) آن کسانی که ربا خورند (از قبرها در قیامت) برنخیزند جز به مانند آن که به وسوسه و فریب شیطان مُخَبَّط و دیوانه شده؛ و آنان بدین سبب در این عمل زشت (ربا خوردن) افتند که گویند هیچ فرق میان معامله‌ی تجارت و ربا نیست، و حال آنکه خداوند تجارت را حلال کرده و ربا را حرام، هرکس پس از آنکه پند و اندرز کتاب خدا بدو رسید از این عمل (ربا خوردن) دست کشد خدا از گذشته‌ی او درگذرد و عاقبت کار او با خدا باشد و کسانی که از اینکار دست نکشند آنان اهل جهنّم‌اند و در آن جاوید معذّب خواهند بود.

276) خداوند سود ربا را نابود گرداند (که ربا جز لعنت و شَقاوت در دنیا و آخرت سودی ندارد) و صدقات را افزونی بخشد و خدا دوست ندارد مردم سخت بی‌ایمان گنه پیشه را (که ربا خوار و حریص و بخیلند).

277) همانا آنان که اهل ایمان و نیکوکارند و نماز بپا دارند و زکوة بدهند آنان را نزد پروردگار پاداش نیکو خواهد بود و هرگز ترس و بیمی (از حوادث آینده) و اندوه و غمی (از گذشته) نخواهند داشت.

278) ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از خدا بترسید و رها کنید زیادی ربا را اگر به راستی اهل ایمانید.

279) پس اگر ترک ربا نکردید آگاه باشید که به جنگ خدا و رسول او برخاسته‌اید و اگر از این کار پشیمان گشتید، اصل مال شما برای شماست (نه زیاده) پس شما به کسی ستمی نکرده‌اید و ستمی از کسی نکشیده‌اید.

280) و اگر (از کسی که طلبکار هستید) تنگدست شود، بدو مهلت دهید تا توانگر گردد و اگر (در هنگام تنگدستی) به رسم صدقه ببخشد (که عوض در آخرت یابید) برای شما بهتر است اگر (به مصلحت خود) دانا باشید.

281) بترسید از آن روزی که در آن روز بسوی خدا بازگشت می‌کنید، پس هر کس کاملأ پاداش عمل خویش خواهد یافت و به هیچ کس هیچ ستمی نکنند.

282) ای اهل ایمان! چون به قرض و نسیه معامله کنید تا زمانی معیّن، سند و نوشته در میان باشد و بایست نویسنده‌ی درستکاری معامله‌ی میان شما را بنویسد، و از نوشتن اِبا نکند که خدا به وی نوشتن آموخته پس باید بنویسد و مدیون امضاء کند و از خدا بترسد از آنچه مقرّر شده چیزی نکاهد (و نیفزاید) و اگر مدیون سفیه و یا صغیر است و صلاحیّت امضاء ندارد، ولیّ او به عدل و درستی امضا کند، و دو تن از مردان گواه آرید و اگر دو مرد نیابید، یک تن مرد و دو زن هر که را طرفین راضی شوند گواه گیرند که اگر یک نفر آنها فراموش کند دیگری را در خاطر باشد و هرگاه شهود را (به مجلس و یا به محکمه) بخوانند امتناع از رفتن نکنند و در نوشتن آن با تاریخ معیّن مسامحه نکنید چه معامله کوچک و چه بزرگ باشد، این درست‌تر است نزد خدا و محکمتر برای شهادت و نزدیکتر به اینکه شک و ریبی در معامله پیش نیاید که موجب نزاع شود مگر آنکه معامله‌ی نقد حاضر باشد که دست به دست میان شما برود، در این صورت باکی نیست که ننویسید و هرگاه معامله (متاع مهمّی و مال پر‌بهائی) کنید در آن گواه گیرید و نبایست به نویسنده و گواه (در حال و کارشان) ضرری رسد اگر چنین کنید نافرمانی کرده‌اید، از خدا بترسید (نافرمانی حکم او نکنید)، خداوند به شما تعلیم مصالح امور کند و خدا به همه چیز دانا است.

283) و اگر در سفر باشید و نویسنده (برای سند قرض و معامله‌ی نسیه) نیابید برای وثیقه‌ی دین گروی گرفته شود، و اگر امین داند برخی، برخی را، به آن کس که امین شناخته، امانت بسپارد، و از خدا بترسد، (و به امانت خیانت نکنبد)، و کتمان شهادت ننمائید که هر کس کتمان شهادت کند البتّه به دل گناهکار است و خدا از همه کار (پیدا و نهان) شما آگاه است.

284) آنچه در آسمانها و زمین است همه ملک خدا است و اگر آنچه (از اغراض خیر و شر) در دل دارید آشکارا و یا مخفی کنید همه را خدا در محاسبه‌ی شما خواهد آورد آنگاه هر که را خواهد ببخشد و هرکه را خواهد عذاب کند و خداوند بر هر چیز توانا است.

285) رسول به آنچه خدا بر او نازل کرد ایمان آورده و مؤمنان نیز همه به خدا و فرشتگان خدا و کتب و پیغمبران خدا ایمان آوردند (و گفتند) ما میان هیچ یک از پیغمبران خدا فرق نگذاریم (به همه ایمان داریم) و همه (یک زبان و یک دل در قول و عملی) اظهار کردند که ما فرمان خدا را شنیده و اطاعت کردیم، پروردگارا! ما آمرزش تو را می‌خواهیم و می‌دانیم که بازگشت همه بسوی تو است.

286) خدا هیچ کس را تکلیف نکند مگر به قدر توانائی او (و روز جزا) نیکی‌های هر شخص به سود خود او و بدی‌هایش نیز به زیان خود اوست؛ بار پروردگارا! ما را بر آنچه به فراموشی یا بر خطا کرده‌ایم مؤاخذه مکن؛ بار پروردگارا! تکلیف گران و طاقت فرسا چنانکه بر پیشینیان نهادی بر ما نگذار؛ بار پروردگارا! بار تکلیفی فوق طاقت ما را به دوش ما منه و بیامرز و ببخش گناه ما را و بر ما رحمت فرما، تنها سلطان ما و یار و یاور ما توئی، ما را بر (مغلوب کردن) گروه کافران یاری فرما.